Elly Hakkında (Darbareye Elly) Film Analizi 

YönetmenSenaryoGörüntü YönetmeniMüzikKurguFilm YılıFilm TürüFilm DiliFilm Süresi
Asghar FarhadiAsghar FarhadiHoseyn JafariyanAndrea BauerHayedeh Safiyari2009DramFarsça119 Dakika

Elly Hakkında filmi Asghar Farhadi’nin Tahranlı orta sınıf genç bir arkadaş gurubunun arasındaki ilişkiden yola çıkarak yazdığı, toplumsal eleştiri barındıran özgün bir senaryoya sahiptir. “Elly Hakkında” filmi Farhadi’nin en önemli yapımlarından biri olarak ifade edilmektedir. 

Farhadi bu filmiyle; Uluslararası Fecr Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ve Seyirci Ödülü; Berlin Uluslararası Film Festivalinde Gümüş Ayı; Tribeca Film Festivali’nde En İyi Kurmaca; Asya Pasifik Sinema Ödülleri’nde En İyi Senaryo ve Juri Büyük Ödülü gibi çok sayıda ödüller almış ve Oscar yarışında da İran’ı temsil etmiştir. Bu filmle birlikte Farhadi İran’ın değişmeyen Oscar adayı olmaya başlamıştır.

İçerik Özellikleri

Öykü

Hukuk fakültesinden mezun olmuş bir arkadaş grubu Hazar Gölü’ne tatile gider. Bu grupta çoğunluk evli çiftlerden oluşmaktadır. Elly ve Ahmad ise grubun bekarlarıdır. Grubun lideri konumundaki Sepideh bu tatil organizasyonu Elly ve Ahmad’ı tanıştırmak için organize etmiştir. İyi bir şekilde ilerleyen bu tatil organizasyonu Elly’nin ortadan kaybolmasıyla kaosa dönüşür. Sepideh’in yalanları ortaya çıkar ve Elly’nin bir nişanlısının olduğu öğrenilir. Elly’nin nişanlısı Alireza olay yerine gelir ve olan biteni öğrenir. Elly’nin cesedi bulunur. Alireza, Elly’i son kez gördükten sonra orayı terk eder.  

Filmin belli bir başlangıç ve bitişi olması sebebiyle öykü biçiminin kapalı olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte, öykünün merkezinde Elly karakterinin olduğunu ve izleyicinin odağının Elly’e yönlendirildiğini görüyoruz. Anlatım biçimine baktığımızda ise öykünün doğrusal bir şekilde ilerlediğini söyleyebiliriz. 

Olay Örgüsü

Bir grup arkadaş Hazar Gölü’ne tatile çıkar. Grup, gölün kenarındaki bir eve yerleşir ve ilk günü türlü aktivitelerle geçirir. Bu esnada gruptaki bekarlardan Elly ve Ahmad arasında bir yakınlık oluşur. Hikâyenin dramatikleştiği yer ise gezinin ikinci günüdür. Üç küçük çocuk sahilde oynarlar ve Elly’den de çocukları izlemesi istenir. Kısa bir süre sonra çocuklardan Arash’ın denizde boğulmak üzere olduğu görülür. Bunun üzerine gruptakiler Arash’ı kurtarmaya çalışırlar. Panik halinde olan grup, Arash’ı kurtarmayı başarır fakat Elly’nin çevrede olmadığı gerçeğiyle yüzleşirler. Hikâyenin geri kalan kısmı Elly’nin nerede olduğu ve ona neler olduğunu bulmakla ilgilidir. Bu noktadan sonra herkes birbirini suçlamaya başlar. Sepideh ve eşi Amir kavga ederler. Sepideh Elly’nin nişanlı olduğu gerçeğini diğerlerine açıklar. Elly’nin Tahran’daki evine telefon eden Elly’nin nişanlısı Alireza ise Elly’nin ortadan kaybolduğu haberini duyar ve Hazar Bölgesine gelir. Ahmad ve Elly arasındaki yakınlaşmayı duyan Alireza, Ahmad’ı yumruklar. Alireza olup bitenleri Sepideh’ten öğrenir ve Elly’nin onu aldattığına ikna olur. Bunun ardından Elly’nin cesedinin bulunduğu haberi gelir. Alireza ve grubun erkekleri Elly’nin cesedini teşhis için hastaneye giderler. Alireza, Elly’nin cesedini görür ve oradan ayrılır. Grup ise tatil için geldikleri eve dönerler. Sahilde kuma batan araçlarını kurtarmaya çalışırlar.

Filmin olay örgüsüne baktığımızda neden sonuç ilişkisi üzerine kurulduğunu görebiliriz. Her olay birbirini izleyecek şekilde organize edilmiştir. Olay örgüsündeki tek boşluk, Elly karakterinin boğulduğu sahnedir. Asghar Farhadi bu sahneyi göstermeyerek diğer karakterleri ve seyirciyi Elly hakkında düşünmeye davet eder. Dolayısıyla bu küçük boşluğun olay örgüsü stratejisi açısından oldukça işlevsel ve başarılı olduğunu söyleyebiliriz.

Tema

“Elly Hakkında” filminin ana teması filmin kilit diyaloglarından birinde açık bir şekilde ifade edilmiştir. Bu tema, Ahmad karakterinin ağzından şöyle ifade edilir: “Kötü bir son, sonsuz bir umutsuzluktan daha iyidir.”1 Ahmad’ın söylediği bu replik filmin merkezindeki karakterin, yani Elly’nin serüvenini özetler niteliktedir. Elly, istemediği biriyle evlenip sonsuz bir umutsuzluk içinde yaşamak yerine Ahmad’la tanışacağı arkadaş grubunun gezisine katılmayı tercih etmiştir. Bu tercihinin bedelini ise mutsuz bir sonla, yani ölümle ödemiştir.

Asghar Farhadi’nin etrafına dramatik yapıyı ördüğü bu temanın birçok farklı okuması yapılabilir. Bu okumalardan biri de filmin her bir köşesine sinmiş olan toplumsal eleştiridir. Filmde İran’daki toplumsal kuralların, kadın erkek rollerinin ve yalana dayalı ilişkilerin insanlarda sonsuz bir umutsuzluk yarattığı görülmektedir. Özgürlük alanı kısıtlanan bu insanların kendilerini özgür hissettiği anların yalnızca küçük kaçamaklar olduğu ve bu küçük kaçamakların bile ağır bir bedelinin olduğu aktarılmaktadır. Eve varıldığında oynanan oyunlar (Fotoğraf 1) ve Elly’nin uçurtma uçurduğu sahnedeki mutluluğu (Fotoğraf 2) buna örnek verilebilir. 


elly hakkında Sessiz sinema oyunu
Fotoğraf 1: Sessiz sinema oyunu
elly hakkında Elly uçurtma uçurturken
Fotoğraf 2: Elly uçurtma uçurturken

Filmin ana temasına entegre olan yan temalardan da söz edebiliriz. Bunların başında “İnsan bencil bir varlık olduğu için ahlaki ikilemlerde tercihini daima kendinden yana kullanır.” teması gelmektedir. Bu temanın filmde işlendiği en önemli kısım ise finalde Sepideh karakterinin -Elly’nin onurunu koruyup doğruları söylemek yerine- Elly’nin nişanlısına yalan söylediği sahnedir. (Fotoğraf 3) 

elly hakkında Sepideh Alireza ile görüşürken
Fotoğraf 3: Sepideh Alireza ile görüşürken

Bir diğer yan tema için de şöyle diyebiliriz: “Dayatılan ahlaki ve toplumsal normlar insanlar üzerinde yıkımlara sebep olur.” Filmdeki karakterlerin hepsine etki eden bir temadır bu. İran’ın bireyin özgürlüğünü kısıtlayan koşullarının bedelini tüm karakterler ödemektedir. 

Genel olarak bakıldığında filmin orta sınıf genç çiftlerin gittikleri seyahatte başlarına gelen bir olayı anlattığı görülür. Seyahatin amacı Elly ile Ahmad’ın tanışmasıdır. İhanet, yalan ve yargı gibi konuları barındıran Elly Hakkında filminin ilk başlarda gündelik ilerleyen bir hikayesi vardır.  Bu durum Asghar Farhadi’nin birçok filminde görülmektedir. Gündelik ve sıradan şeylerle başlayan hikâye bir süre sonra karmaşık bir hale gelir ve doruk noktaya gelindiğinde karakterlerde ve izleyicide ahlaki ikilemler yaratır.

Karakterler

Farhadi’nin film için seçtiği karakterlerin Tahranlı, genç, eğitimli ve orta sınıf insanlarından olduğunu görüyoruz. (Fotoğraf 4) Eğitimli orta sınıf üzerine toplumsal bir inceleme yapan Farhadi’nin bu filminde olumlu kahraman niteliği taşıyan bir karakter yoktur. Karakterlerin neredeyse tamamı kendini temize çıkarmak adına yalan söylemektedirler. Bu da toplumsal eleştirinin karakterler düzleminde nasıl yapıldığının göstergesidir. 

elly hakkında Sessiz sinema oyunu oynarken
Fotoğraf 4: Sessiz sinema oyunu oynarken

Elly (Taraneh Alidosti): Filmin ana karakteridir. Genç ve güzel bir anaokulu öğretmenidir. Geleneksel kurallara uyan ama modern yaşama da ilgi duyan biridir. Çekingen bir hali olsa da bulunduğu yere uyum sağlar. Toplumsal kurallarla ilgili içsel bir çatışması vardır. Özgür olmak ister ama bunu başaramaz. 

Sepideh (Golshifteh Farahani): Filmin merkezindeki karakterlerden biridir. Amir ile evliliğinden bir kızı vardır. Oldukça sosyal, neşeli ve dışa dönük bir kadındır. İnsanları kontrol etmeyi, yönlendirmeyi seven biridir. Dolayısıyla arkadaş grubunun lideri konumundadır. Bu konumu onu türlü yalanlar söylemeye itmiştir. 

Ahmad (Shahab Hosseini): Elly ile flört eden, genç, yakışıklı, eğlenceli ve kibar biridir. Almanya’da evlendiği eşiyle boşanıp İran’a geri dönmüştür. Amir’in Sepideh’le kavga ettiği sırada araya giren kişidir. Adalet duygusu yüksek sağduyulu bir karakterdir. 

Amir (Mani Haghighi): Sepideh’in kocasıdır. Grubun en kaba kişisidir. Sepideh’in liderlik konumundan rahatsızlık duymaktadır. Bu yüzden onun her kararına muhaliftir. Modern görünümlüdür fakat koşullar değiştiğinde tutucu bir insan haline gelir. 

Peyman (Peyman Moodi): Shohreh ile evlidir ve iki çocukları vardır. Filmin başlarında eğlenceli biriyken daha sonra meydana gelen olaylarla birlikte eşi ve çocuğuna karşı kaba davranışlar sergiler. Bu yönüyle Amir gibidir. Tutucu ve çıkarcı bir karaktere dönüşür. Elly’i en çok yargılayan kişidir. 

Shohreh (Merila Zarei): Peyman ile evlidir. Önceliği çocuklarına veren bir kadındır. Çocuklarının gelişen olayların ortasında kalmasından rahatsızdır ve bu konuda Peyman’a karşı tepkilidir. Tatilden ve genel olarak etrafındaki insanlardan memnun değildir. Kendi çıkarını koruyan karakterlerden biridir.

Monoochehr (Ahmad Mehrenfar): Diğer karakterlere nazaran daha pasif ve sakin bir karakterdir. Naazy’le evlidir. Mutlu bir evliliği vardır. O da kendi çıkarlarını her şeyin önüne koyan bir karakterdir.

Naazy (Rana Azadivar): Monoochehr ile evlidir ve o da kocası gibi sakin bir karakterdir. Sessiz ve kendi halindedir. Kocasının yönlendirmesiyle hareket eden bir karakterdir.

Alireza (Saber Abbar): Elly’nin nişanlısıdır. Nişanlısına karşı sadık biridir. Elly’nin ona “ihanet” ettiğini öğrenince Ahmad’a şiddet uygular. Dolayısıyla koşullar dahilinde öfkesini kontrol edemeyen, tutucu bir karakter olduğu söylenebilir.

Çatışma

Filmin birden fazla çatışma barındırdığını söyleyebiliriz. Bu çatışmaların odak noktasında Elly karakteri vardır. İstemediği bir evliliğe sürüklenen ve toplumsal baskıya rağmen Ahmad ile yakınlık kurmaya cesaret eden Elly’nin çatışmasını şu şekilde ifade edebiliriz: 

Toplumsal DeğerlerBireyin Özgürlüğü
Sepideh, Ahmad, Amir, Peyman, Shohreh, Monoochehr, NaazyElly

Elly’nin toplum ve birey ekseninde yaşadığı bu çatışmanın karakter düzleminde karşılığı ise şu şekildedir:

SadakatsizSadık
EllyAlireza

Filmin ilk yarısı göz önüne alındığında Elly ve grubun diğer kişileri arasında hayata bakış açısından şu tarz bir çatışmanın olduğunu söyleyebiliriz:

Modern Yaşam TarzıGeleneksel Yaşam Tarzı
Sepideh, Ahmad, Amir, Peyman, Shohreh, Monoochehr, NaazyElly, Alireza

Filmin finalinde Sepideh karakterinin Elly’nin onurunu korumak adına grubun diğerleriyle yaşadığı çatışma da oldukça önemlidir. Sepideh Elly’nin onurunu korumak isteyen tek karakterdir. Fakat grubun baskısıyla kişisel çıkarları ağır basar ve Alireza’ya hakikatin yalnızca bir kısmını aktarır. 

Kişisel ÇıkarHakikat
Ahmad, Amir, Peyman, Shohreh, Monoochehr, NaazySepideh

Son olarak, Ahmad ve Alireza karakterlerinin ortak arzu nesnesi (Elly) üzerinden bir çatışmaya sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Elly
Alireza                                  Ahmad

Biçem Özellikleri

Sinematografi

“Elly Hakkında” filmi nesnel bakış açısıyla çekilmiştir. Kamera bazı sahnelerde üçüncü göz, bazı sahnelerde ise film karakterinin gözünden olaylara tanık olmaktadır. Çekimler göz hizasındadır ama genel olarak orta çekimler görünmektedir. Farhadi’nin öyküye, karakterlere ve olaylara yaklaşım biçimi olabildiğince tarafsızdır. Karakterleri yaptıklarından dolayı yargılamaz, cezalandırmaz ve kendi dünya görüşünün karakterler üzerinde baskı kurmasına izin vermez. Farhadi’nin ve dolayısıyla kameranın tarafsızlığı izleyiciyi film boyunca olan biteni tarafsız bir şekilde düşünmeye davet eder.

Farhadi’nin filmin sinematografisine yaklaşım biçimi oldukça gerçekçidir. Kamera hareketlerinin tamamında bu amaç güdülmektedir. Özellikle hareketli kamera kullanımı bu gerçekçi etkiyi arttırmakta, belgesel tarzındaki bu gerçekçi yaklaşım ile filmin temposu yüksek tutulmaktadır.

Filmde İran sinemasının temel niteliği olan doğal mekân tercihlerinin yapıldığı görülür. Dolayısıyla doğal ışıklandırma hâkimdir. Gece yapılan arama sahnesinde bu doğal ışıklandırmanın arabaların farları ile yapıldığı görülür. (Fotoğraf 5) Ev içinde ise lambaların kullanıldığı görülür. Filmin renk paleti ise yeşil ve kahverengi ağırlıklıdır. Bu renkler soluk bir şekilde kullanılmıştır. Renk seçiminde stilizasyona gidilmemiştir.

Elly’nin cesedi aranırken
Fotoğraf 5: Elly’nin cesedi aranırken

Mizansen

Filmde kullanılan ilk mekânın bir sadaka kutusunun içi olduğu görülür. Prolog için seçilen bu bölümün klostrofobik bir etkisi vardır. Hemen ardından tünel sahnesine geçilmesiyle birlikte bu klostrofobik etki arttırılır. Tünelin çıkışında ise araçların yeşilliklerle dolu bir doğa manzarasında hareket ettiği görülür. Farhadi karanlıktan aydınlığa doğru yaptığı bu geçişle karakterlerin yeni ve özgür bir alana çıktıkları izlenimini yaratmak istemiştir. Bu etki filmin karakterlerinde görülmektedir. Doğayla bütünleşmek herkeste olumlu bir hava yaratmıştır.

İlerleyen sahnelerde ise karakterlerin yıkık dökük bir eve (Fotoğraf 6) yerleştikleri görülür. Bu evin kapısındaki demir parmaklıklar bir hapishaneyi andırmaktadır. (Fotoğraf 7) Lüks bir villada kalma umuduyla yola çıkan bu karakterler için bu yıkık dökük ev küçük bir hayal kırıklığı yaratsa da bu evde kalmaktan vazgeçmezler. Bu yıkık dökük ev tıpkı geride bıraktıkları karanlık dünya gibidir. Ama karakterler bu evi terk etmektense düzeltmeyi, iyileştirmeyi tercih ederler.


Grubun konakladığı ev
Fotoğraf 6: Grubun konakladığı ev
Grubun konaklayacağı evin kapıs
Fotoğraf 7: Grubun konaklayacağı evin kapıs

Grubun konakladığı evin hemen dibinde Hazar gölünün olması dramatik yapı açısından oldukça işlevseldir. Gölün ses ve görüntü itibariyle bir tehlike unsuru olarak kullanılması söz konusudur. Göl sesi filmdeki gizem ve gerilimi desteklemektedir. Filmde kullanılan diğer seslerin de burada olduğu gibi diegetik olduğu görülmektedir. Müzik ise sadece filmin sonunda kullanılmıştır.  

Filmdeki oyuncuların rollerinde oldukça doğal bir oyunculuk sergilediğini söyleyebiliriz. Farhadi bu filminde hem profesyonel hem de amatör oyunculara yer vermiştir. Filmin ana kişisi Elly olmasına rağmen karakterler arasında demokratik bir durum vardır. Kahraman yoktur. Kostüm ve makyaj anlamında sadelikten ve İran’ı yansıtan bir yaklaşım vardır. Çocuk oyuncuların performansları ise sıra dışı bir gerçeklikle aktarılmıştır diyebiliriz.

Kurgu

Filmlerde çekimlerin birleşme yerleri kesme, bindirme, açılma kararma ve zincirleme denilen kurgusal noktalama işaretleri kullanılarak birleştirilmektedir.2 Kesme; uzun uzun ya da defalarca yapılan çekimleri eksiltmekte kullanılan en yalın, en dinamik ve en çarpıcı etkiyi elde etme yöntemidir. Kesme aynı zamanda İran sineması yönetmenlerinin filmlerinde en çok kullandıkları noktalama çeşididir. Farhadi, “Elly Hakkında” filminde uzun çekimleri bağlarken kesme kullanılmıştır ama izleyici eylemin kesintiye uğradığını anlamaz, sürdüğünü sanır. Buna “görünmeyen kurgu” denilmektedir.

“Elly Hakkında” filminin ilk sahnesinde zincirleme yapıldığı görülmektedir. (Fotoğraf 8,9) Sadaka kutusunun içinden tünelin çıkışına bir bindirme yapılmıştır. Bu sayede izleyiciyi yüzüğün sahibinin hikayesini öğrenmeye davet etmektedir. 


Sadaka kutusundaki ışık
Fotoğraf 8: Sadaka kutusundaki ışık
Tünel ışığı
Fotoğraf 9: Tünel ışığı

“Elly Hakkında” filminin kurgusal zamanı yaşamın doğal akışına uygun bir şekilde, şimdiki zaman şeklinde ilerlemektedir. Filmde geçmişe veya ileriye dönük sıçramalar yapılmamaktadır. Bu durum filmin gerçekliğini arttırmaktadır. Filmin kurgu devamlılığında özel efektlere yer verilmemesi de yine gerçekliği arttıran faktörlerden biridir.

Anlatı Yapısı

Filmin giriş (prolog3) bölümü karanlık bir sadaka kutusunun içiyle başlar. Gelip geçenler bu kutunun içerisine para atmaktadırlar. Kutuya atılan son sadaka bir nişan yüzüğüdür. Asghar Farhadi henüz giriş kısmında ilk düğümü atar. Çünkü sadaka kutusuna bir nişan yüzüğü bırakmak -filmin geçtiği ülke göz önüne alınınca- oldukça önemli bir durumdur. Farhadi bu sahnede izleyicinin zihninde “Yüzük kime aittir?”, “Yüzük neden sadaka kutusuna atıldı?” gibi sorular oluşturmaktadır. 

Yüzüğün kutuya atıldığı sahne (Fotoğraf 10) karanlık bir tünelin çıkışına bağlanır. Tünelden dışarı çıkan araçlardaki grup tatil heyecanıyla araçların camlarından dışarıya coşkuyla bağırmaktadırlar. (Fotoğraf 11) Tünel sonundaki ışık bir kurtuluş metaforu olarak işlenmiştir. Sadaka kutusuna nişan yüzüğünü, dolayısıyla geçmişini bırakıp yeni bir yolculuğa başlayan Elly için bu yolculuğun ilk basamağı yabancı olduğu bu yeni insanlardır. Bu yeni dünyanın insanları iyi eğitim görmüş, orta sınıfa mensup insanlardır. Onların özgürlükçü yaşam tarzı Elly’i onlara çekmekte ve aynı oranda tedirgin etmektedir. Çünkü grubun tamamı bu tatilin öznesinin Elly ve Ahmad olduğunu bilmekte ve bu yönde şakacı imalarda bulunmaktadırlar.


Sadaka kutusundaki tünel ışığı
Fotoğraf 10: Sadaka kutusundaki tünel ışığı
Sepideh tünelde bağırırken
Fotoğraf 11: Sepideh tünelde bağırırken

Grubun organizatörü ve lideri Sepideh karakteridir. Sepideh’in filmin dramatik gelişiminde payı büyüktür. Onun iyi niyetle söylediği yalanların anlaşılmasıyla dramatik aksiyon gelişir. İlk yalanı grubun konaklamak için kalacağı ev ile ilgilidir. Sepideh gruba ev işini hallettiğini söylemiştir ama eve vardıklarında bunun böyle olmadığı anlaşılır. Sepideh bu yalanının telafisi için yeni bir yalana girişir ve ev sahibine Ahmad ve Elly’nin balayında oldukları yalanını söyleyerek konaklama için derme çatma bir ev ayarlar. Sepideh’in bu yalanı daha sonra büyük sorunlar doğuracaktır. Grup göl kenarındaki eve vardığında evin eski ve yıkık dökük olduğu görülür.

Oylama ile bu evde kalmaya karar verirler. Evin kötü olması grubun moralini etkilemez. Şarkılar, oyunlar ve danslar eşliğinde tatile devam ederler. Bu esnada Ahmad ve Elly hakkında şakacı imalar devam etmektedir. Elly bu şakalardan kaçmaya çalışsa da memnuniyetini gizlemekte başarılı olamaz. Geçmiş ile şimdi arasında içsel bir çatışma yaşar. Çünkü bu seyahatinden ailesinin ve nişanlısının haberi yoktur. Bu yalanı söylemesinde de yine Sepideh karakterinin ısrarı etkili olmuştur. Fakat bu büyük yalan ilerleyen bölümlerde ortaya çıkacaktır. 

İkinci gün grubun voleybol oynamasıyla başlar. Bu bölüm filmde düğümlerin atıldığı ana bölümdür. Elly erkeklerle birlikte voleybol oynamaktadır. Bir süre sonra bu durumdan huzursuz olup eve girer. Çünkü İran gibi İslami değerlerin geçerli olduğu kapalı bir toplumda nişanlı olan bir kadının yabancı erkeklerin bulunduğu bir ortamda zaman geçirmesi günahtır. 

Elly, eve geldikten sonra Sepideh’e gitmesi gerektiğini söyler ama Sepideh ısrar ederek onu kalmaya ikna eder. Elly balkona çıkar ve denize bakar. Bu esnada Nazzy’nin çocukları gölde oyun oynamaktadırlar. Nazzy, Elly’den çocuklara göz kulak olmasını ister. (Fotoğraf 12) Elly çocuksu bir heyecanla uçurtmayı alır ve sahilde koşturmaya başlar. Bu sahne Elly’nin özgürlük arzusunun dışavurumu gibidir. Farhadi burada bir zaman atlaması yapar ve çocuklardan birinin ağlayarak voleybol oynayan yetişkinlerin yanına gelmesiyle Arash’ın suda boğulduğunu söylediği sahneye geçer. (Fotoğraf 13)


Elly çocuklarla ilgilenirken
Fotoğraf 12: Elly çocuklarla ilgilenirken
 Çocuk boğulma haberini verirken
Fotoğraf 13: Çocuk boğulma haberini verirken

Farhadi bu noktada Elly’nin ve Arash’ın boğulduğu sahneyi göstermez. Yetişkinler bu haberi alır almaz göle atlarlar ve Arash’ı kurtarırlar. Bir süre sonra Elly’nin de boğulduğunu anlarlar ve arama çalışmaları arama kurtarma ekibi eşliğinde devam eder. Fakat Elly’den bir haber yoktur. Olay yerine Polis geldiğinde Sepideh’in Elly’nin soyadını bilmediği ortaya çıkar. Sepideh’in bir yalanı daha ortaya çıkmıştır. Grup içerisinde çatışmalar başlar. Başlangıçta mutlu olan bu arkadaş grubu bu büyük kriz anında birbirlerini suçlamaya başlar. Özellikle eşler arasında önceleri modern bir aile tablosu çizseler de bastırdıkları geleneksel davranışlar ortaya çıkar. Filmin ana çatışmalarından biri de modern olan ve geleneksel olan arasındaki bu çatışmadır.

Filmin bu noktadan sonrası bir polisiyeyi andırır. Sorulan sorular şunlardır: “Elly boğulmuş mudur? Elly neden haber vermeden evden ayrılmıştır? Elly kimdir?” Grubun cevaplayamadığı tüm soruların cevabını Sepideh bilmekte ve diğerlerinden saklamaktadır. Ta ki Elly’nin nişanlısı olay yerine gelene dek. Elly ilk olarak Ahmad’a, daha sonra da diğer grup üyelerine bu büyük yalanını itiraf eder. Grup bu noktada Elly’nin nişanlısına gerçeği, yani bu organizasyonun amaçlarından birinin Ahmad ve Elly’i tanıştırmak olduğu gerçeğini saklamaya karar verir. 

Elly’nin nişanlısı ev sahibi aracılığıyla gerçeği öğrenir. Grup bu durumdan sıyrılabilmek için Elly’nin nişanlısına gerçeğin bir kısmını söylemek konusunda anlaşır. Sepideh bundan razı değildir. Elly’i Ahmad ile tanışması konusunda kendisinin zorladığını nişanlısına söyleyerek namusunun kirlenmesine engel olmak ister. Fakat o da bu yalana alet olur ve grubun faydası için Elly’nin onurunu kurtarmaktan vazgeçer. Bu ahlaki ikilem filmin doruk noktası olarak ifade edilebilir.

Elly’nin nişanlısı evden ayrılır ve Elly’nin kıyıya vuran cesedini teşhis etmek için morga gider. Elly’nin cesedi masadadır. (Fotoğraf 14) Nişanlısı Elly’i teşhis ettikten sonra onun kişisel eşyalarının olduğu çantayı alıp oradan uzaklaşır. Grup ise göl kenarındaki evden ayrılmak üzeredir. Fakat arabaları sahilde kuma batmıştır. (Fotoğraf 15)      


Elly’nin cesedi
Fotoğraf 14: Elly’nin cesedi
Grup, arabalarını kumda iterken 
Fotoğraf 15: Grup, arabalarını kumda iterken 

Bu sahne (Fotoğraf 15) İran’da modern bir yaşam sürdürmeye çalışan orta sınıfın içinde bulunduğu durumu özetler niteliktedir. Göl tıpkı İran gibidir, özgürlük arayışındaki Elly ile birlikte grubun tamamının mutluluğunu yutmuştur. Sepideh ise bu sahnede gruptan ayrı bir yerde oturmuş, yaptıklarının pişmanlığını yaşamaktadır. 

Filmin estetik açıdan gerçekçi yaklaşımı izleyiciyi düşünmeye sevk etmektedir. İzleyici film boyunca ana olaya götüren işaretleri takip eder ve sürekli olarak aktif konumda kalır. İzleyici, filmde yaşanılan olaylara dışarıdan tanıktır ve kendini olayın ortasında görememektedir. 

Farhadi, olay örgüsünün başından itibaren karakterler kadar bilgiye sahip olmasını sağladığı izleyiciyi klasik anlatı sinemasında seyirciye sağlanan hakim bakış açısından mahrum bırakır. İzleyicinin adım adım karakterlerle birlikte keşfettiği gerçekliklerle filmin alt metninde verilen ikiyüzlü toplum ahlakını sorgulamasını sağlar.4

“Elly Hakkında” filminin finalinde ise kapalı bir son tercihi göze çarpar. Hikayenin düğümleri çözülmüştür. Bu çözüm Elly karakterinin cesedinin görülmesiyle sağlanır. Tabi filmin ana izleği göz önüne alınınca bu kapalı finalin Farhadi için ikinci planda olduğu, asıl meselenin “Elly’e ne oldu?” Sorusundan ziyade “Elly hakkında ne düşünülecek?” sorusu olduğu görülür. Farhadi bu soruyu filmin karakterlerine ve izleyicisine sormaktadır. “Elly Hakkında ne düşünüyorsunuz?” 

“Elly Hakkında” Filminin anlatı biçemi tablosundaki yeri:

Klasik AnlatıModern Anlatı
BiçemOlay örgüsü öncelikliBiçem öncelikli
Kurmaca boyutuTutarlıTutarlı
Olay örgüsüNeden-Sonuç üzerine (Boşluksuz)Epizodik şekilde ama ilişkisel
Kapalı öykü tipiAçık sonlu ve yeni başlangıçlı (burgu sistem)
Karakter inşasıPsikolojik anlamda net ve belirgin biçimdePsikolojik olarak tanımlanabilir ama karmaşık yapıda
Eyleme dayalı ve hedefe yönelik olarak oluşumBir duruma adapte olma; kendine ve başkalarına yönelik tutum ve düşünceler üzerinden oluşum
ÇatışmaÖzgül ve dış dünya odaklı. Belirgin.Yapısal: toplumsal ilişkiler odaklı. Belirsiz.
KAYNAKÇA

1 Farhadi, A. (Yöneten). (2009). Elly Hakkında (Darbareye Elly) [Sinema Filmi].

Büker, S. (2012). Sinemada Anlam Yaratma. İstanbul: Hayalperest Yayınevi. s.111

3 “Prolog (öndeyiş) [Yun. prologos] [Alm. Prolog] [Fr. prologue] [İng. prologue]: Oyundan önceki bölüm. Antik tiyatro döneminde Euripides’in, Tragedya’ya; Plautus’un da komedyaya getirdikleri söz. Oyuna konu olan olaydan önce geçenleri özetler. Modern tiyatroda oyunun anlamı üzerinde bilgi verir.” Taner, H., Nutku, Ö., & And, M. (1966). Tiyatro Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Türk Dil Kurumları Yayınları.

4 Günhan, M. (2019). İran Yeni Dalga Akımı Temelinde Asghar Farhadi Filmlerinin Analizi. Marmara Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü R.T.S. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

FRAGMAN

Siteler Arasında Geçiş Yap
Puan verin...
[Oy Sayısı: 16 Puan: 5]